Muziek&Liturgie - Maandblad van de GOV Vereniging van Kerkmusici

■ Home > December 2006

December 2006

Kanttekeningen bij geliefde kerstliederen

Veel organisten zullen met Kerst weer geconfronteerd worden met 'Ere zij God' en 'Stille nacht'. Maar horen beide liederen eigenlijk wel in de eredienst thuis? Herman S.J. Zandt plaatst kritische kanttekeningen.

Volgens Zandt is het 'Ere zij God' helemaal geen kerklied, maar een liturgisch koorgezang dat ongeschikt is om met een gemeente te zingen. Overigens plaatst hij - in tegenstelling tot Wim Kloppenburg - geen kanttekeningen bij de tekst.

'Stille nacht' heeft helemaal geen liturgische achtergrond. Het werd als Weynachts-Lied geschreven voor twee zangstemmen (voci) met gitaarbegeleiding. Niet echt het meest kerkmuzikale instrument dus.

Het Weynachts-Lied uit 1816, de oerversie van 'Stille nacht'

Volgens Zandt wortelt de populariteit van beide liederen in de Romantiek. Of ze in de gangbare vorm een plaats in de eredienst verdienen mag ieder, na kennisneming van de achtergronden, zelf bepalen.

Liturgie Kamer

Begin 2005 werd de Liturgie Kamer opgericht, een oecumenisch werkgezelschap voor actieve bezinning op de liturgie. De Liturgie Kamer is een initiatief van de Prof. dr G. van der Leeuw-Stichting. Anje de Heer, een van de leden, licht in M&L de achtergronden toe.

Prof. dr G. van der Leeuw

Een van de projecten is een nieuwe uitgave rond muziek en theologie. Een boek voor kerkmusici, liturgen en theologen. Centrale vragen: Verwijst muziek naar iets buiten zichzelf? Is muziek toegang tot het goddelijke en zo ja, hoe?

Daarnaast heeft de Liturgie Kamer plannen voor een Gesamtkunstwerk. Een synthese tussen dans, drama, literatuur, beeldende kunst, architectuur en muziek. Dit project zal resulteren in een getijdendienst, gepland voor de Adventstijd van 2007.

Link
Prof. dr G. van der Leeuw-Stichting

Registreren is een vak

In de tweede aflevering over registeren besteedt Peter Ouwerkerk aandacht aan de Franse barok. De suites, missen, hymnes en noëls vragen om een specifieke aanpak op een instrumenttype dat ons Nederlanders relatief onbekend is.

Het orgel van l'eglise de St. Gervais te Parijs, de kerk waar Francois Couperin in 1653 organist werd.

Orgelwerken dienden niet als voorspel of zelfstandig voorspel. Ze waren bedoeld voor alternerend gebruik met koor. De orgelmuziek klonk in plaats van de niet gezongen verzen. Denk aan de Messes pour Orgue van Nivers, Couperin en De Grigny.

Lang niet alle componisten noteerden in welk orgelvers in plaats van welk tekstvers moest worden gespeeld. Vaak lijken karakter van tekst en muziek niet op elkaar aansluiten. Peter Ouwerkerk legt uit hoe dit komt en geeft oplossingen.

Het orgel van de kathedraal te Reims waar Nicolas de Grigny vanaf 1696 organist was.

Tot slot van zijn artikel geeft Ouwerkerk een aantal karakteristieken van het Franse 17de-eeuwse orgel. Dit aan de hand van de gereconstrueerde dispositie van het orgel dat De Grigny in Reims bespeelde.

Meer informatie

Meer informatie over de hier genoemde onderwerpen vindt u in het december-nummer van Muziek&Liturgie.

U kunt dit nummer bestellen bij de penningmeester van de KvOK: penningmeester@kvok.nl.

Muziek van de maand

Charles de Wolff
Strumphler organ Arnhem
Prestare ZWF 3331536

Een bespreking van deze cd vindt u in het mei-nummer van M&L.